विद्यालयमा अध्ययरत विभिन्न विधाहरु समेटेर देशमा विभिन्न खेलहरुको आयोजना गर्ने गरिन्छ । त्यसै विषयमा रहेर मैले विद्यार्थी खेलाडीहरुले केही गर्नै पर्ने भूमिकाका विषयमा बुँदागतरुपमा लेख्ने जमर्को गरेको छु ।
विद्यालय स्तरीय राष्ट्रपति रनिङ्ग शिल्ड खेलकुद प्रतियोगितामा विद्यार्थी, विद्यालय र सरकारले खेल्ने भुमिका र प्राप्त अपेक्षित उपलब्धीहरू:-
परिचय:-
राष्ट्रपति रनिङ्ग शिल्ड खेलकुद प्रतियोगिता विद्यालय तहको प्रमुख खेलकुद प्रतियोगिता हो । जसले खेलकुदको प्रवर्द्धन गर्दै विद्यार्थीहरूलाई खेलकुदमा संलग्न गराउने, विद्यालयहरूलाई खेलकुदमैत्री बनाउने, र सरकारले खेलकुदको विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने अवसर प्रदान गर्छ। यस प्रतियोगितामा तीनवटा प्रमुख पक्षको भूमिका विशेष महत्त्व राख्छ: विद्यार्थी, विद्यालय, र सरकार ।
१. विद्यार्थीको भूमिका
विद्यार्थीहरू नै यो प्रतियोगिताका प्रमुख प्रतिस्पर्धी हुन्। उनीहरूको सक्रिय सहभागिता बिना प्रतियोगिता सफल हुन सक्दैन।
(क) खेलाडीको रूपमा भूमिका
• प्रतिस्पर्धी भावना र मेहनत: विद्यार्थीहरूले इमान्दार प्रयास, निरन्तर अभ्यास, र अनुशासनका साथ प्रतियोगितामा भाग लिनुपर्छ।
• स्वास्थ्य र फिटनेसको ध्यान: खेलकुदमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्न शारीरिक र मानसिक रूपमा फिट रहन आवश्यक छ।
• टीम वर्क र अनुशासन: खेलको नियम पालन गर्दै प्रशिक्षकको निर्देशन अनुसार खेल खेल्नुपर्छ।
• प्रतिनिधित्वको अवसर: विद्यालय, जिल्ला, र प्रदेशको प्रतिनिधित्व गर्दै राम्रो प्रदर्शन गर्न आवश्यक छ।
(ख) खेलकुद संस्कृतिको प्रवर्द्धन
• साथीहरूलाई खेलकुदमा संलग्न गराउने र खेल प्रतिस्पर्धालाई स्वस्थ रूपमा लिने।
•खेल नै जीवनको एउटा महत्त्वपूर्ण अंग हो भन्ने सन्देश फैलाउने।
२. विद्यालयको भूमिका
विद्यालयहरूले किताबी ज्ञान मात्र प्रदान नगरी खेलाडी उत्पादन गर्ने थलोका रूपमा भूमिका खेल्छन्। उनीहरूले खेलाडीहरूलाई उचित वातावरण, प्रशिक्षण, र प्रेरणा दिनुपर्छ।
(क) खेलकुद प्रवर्द्धन गर्ने
• खेल प्रशिक्षणको व्यवस्था: विद्यालयले खेल प्रशिक्षक नियुक्त गरी विद्यार्थीहरूलाई तयारी गराउने।
• खेल पूर्वाधारको विकास: विद्यालयमा खेल मैदान, उपकरण, तथा अभ्यास स्थलको उपलब्धता गराउने।
• खेलसम्बन्धी नीति निर्माण: विद्यालयले शैक्षिक पाठ्यक्रम सँगै खेलकुदलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने।
(ख) खेलाडीको छनोट र विकास
• उत्कृष्ट खेलाडी पहिचान गरी उनीहरूलाई थप प्रशिक्षण र प्रतिस्पर्धाका अवसरहरू प्रदान गर्ने।
• जिल्ला, प्रदेश, तथा राष्ट्रिय प्रतियोगिताहरूमा सहभागी हुन प्रोत्साहित गर्ने।
• खेलाडीहरूलाई छात्रवृत्ति तथा अन्य अवसरहरू प्रदान गर्ने।
(ग) अभिभावक र विद्यार्थीलाई खेलकुदप्रति जागरूक गराउने
• खेलकुदको महत्त्व बुझाउँदै अभिभावकहरूलाई यसमा संलग्न गराउने।
• विद्यार्थीहरूलाई खेललाई शिक्षा जत्तिकै महत्त्वपूर्ण बनाउन प्रेरित गर्ने।
३. सरकारको भूमिका
सरकार, विशेष गरी शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालय र युवा तथा खेलकुद मन्त्रालय, यो प्रतियोगिताका आयोजक हुन्। उनीहरूको मुख्य भूमिका प्रतियोगिता सफल बनाउने, खेल पूर्वाधार विकास गर्ने, र विद्यालयहरूलाई आवश्यक सहायता प्रदान गर्ने हो।
(क) नीति निर्माण र कार्यक्रम सञ्चालन
• राष्ट्रपति रनिङ शिल्ड प्रतियोगिता आयोजना गर्ने नीति निर्माण।
• विद्यालय तहमा खेलकुद प्रवर्द्धन गर्ने कार्यक्रम ल्याउने।
• खेलाडी र प्रशिक्षकहरूका लागि विशेष छात्रवृत्ति तथा पुरस्कारको व्यवस्था गर्ने।
ख) बजेट तथा खेल पूर्वाधारको विकास
• विद्यालयहरूलाई खेल मैदान, उपकरण, र अन्य खेल सामग्रीहरू उपलब्ध गराउने।
• खेल मैदानको स्तरोन्नति गर्दै राष्ट्रियस्तरका प्रतिस्पर्धाहरूको आयोजना गर्ने।
• विद्यालय अथवा स्थानिय तहमा खेलकुद प्रशिक्षण केन्द्रहरू स्थापना गर्ने।
(ग) प्रतिभावान खेलाडीहरूलाई प्रोत्साहन गर्ने
• उत्कृष्ट खेलाडीहरूलाई उच्चस्तरीय प्रशिक्षण र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धामा भाग लिने अवसर प्रदान गर्ने।
• खेलाडीहरूलाई छात्रवृत्ति तथा अन्य सुविधा प्रदान गर्ने।
• विद्यालयस्तरका खेलाडीहरूलाई राष्ट्रिय टिमसम्म पुर्याउनका लागि विशेष कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने।
Prawash Kumar Shakya । ९ फाल्गुन २०८१, शुक्रबार १३:५० बजे